Әлемдегі ең мықты армия рейтингісінде нешінші орында?
Түркия Қарулы күштерінің қауқары қандай? Әлемдегі ең мықты армия рейтингісінде нешінші орында? Қанша әскері бар? Қандай әскери техникалармен қамтылған? Қорғаныс бюджеті қанша? Sarbaz.kz тілшісі осы сұрақтарға жауап іздеп көрді.
СТРАТЕГИЯЛЫҚ АЙМАҚ
Мұстафа Кемал Ататүрік 1923 жылы қазіргі зайырлы Түркия Республикасының негізін қалағалы бері Түрік қарулы күштері өзін ресми идеологияның, кемализмнің сақтаушысы ретінде қарастырып келді. Қазіргі таңда да түрік саясатына және түрік ұлттық қауіпсіздігіне қатысты мәселелерде зор ықпалға ие.
1952 жылғы 18 ақпанда НАТО әскери одағының мүшелігіне қабылданғалы бері Түркия Республикасы өзінің қарулы күштерін жаппай модернизациялау бағдарламасын бастады. 1980 жылдардың аяғында екінші қайта құру үрдісі басталды.
Еуропалық Одақ өкілдерінің дерегінше, Түркия қарулы күштерінің әскери одақ құрылымдарына қосылуы Еуроодақтың нағыз ғаламдық күш және супердержаваға айналуына септігін тигізді.
Түркия өте маңызды және қақтығыстары мол, түрлі саяси режимдері, экономикалық жүйелері және әскери қуатты мемлекеттер тоғысқан аймақта орналасқан. Сонымен қатар Түркия Қара, Эгей және Жерорта теңіздерімен, Балқан түбегі, Кавказ, және Таяу Шығыс сынды аймақтармен шектесетін стратегиялық маңызы жоғары жерде, Еуропа, Азия және Африка құрлықтарының халықаралық геостратегиялық сызықтары және жолдары жанасатын жерде жайғасқан. Түрік бұғаздарын өз бақылауында ұстап тұрған Түркияның Суец каналын да өз бақылауына алуға, яғни бүкіл аймақтағы теңіз қатынасына әсер етуге қауқары жетеді.
Еуропадан Таяу Шығыстың орасан зор энергия қорларына апаратын жол Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Анатолия арқылы өтеді. Түркиямен көршілес аймақтарда көптеген түбегейлі өзгерістер болып жатыр. Сол өзгерістермен бірге жаңа қауіп-қатерлер де келуі мүмкін. Түркияның салмақты саясаты мен әскери күші бүкіл аймақтың тұрақтылығына оң әсерін тигізуде.
Алайда Түркияның қауіпсіздігіне тек түрлі режимдер мен әскери күштер ғана емес, саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрақсыздық, шекара даулары, билікке талас және лаңкестік қатер төндіреді деп саналады. Сондықтан аймақтық дағдарыстарға тойтарыс берумен бірге Түрік қарулы күштері саяси билік орындарының шешімімен жаһандық бейбітшілікке төнген қауіпке де тойтарыс беруге дайын болуға тиіс.
ӘСКЕРИ ҚҰРЫЛЫМДАРЫ
Ататүрік жариялаған «Елде тыныштық – жаһанда тыныштық» қағидасын қатаң ұстанатын Түркия Республикасының Қарулы күштері басқыншылық әрекеттерден үзілді-кесілді бас тартады. Бірақ мемлекеттің тәуелсіздігі мен қауіпсіздігіне, түрік ұлтының ар-намысына қатер төнген жағдайда әрекет етуге сақадай сай.
НАТО одағының мүшесі ретінде Түркия республикасы өзінің одақтастарына әскери көмек беруге және ғаламдық бейбітшілікті қорғауға қатысуға да дайын. Түркия НАТО елдерімен бірге қорғаныс саласында ынтымақтастық жасасып, қарусыздану және қаруды бақылауға алу бастамаларын қолдайды. Түркия ешбір елдің қауіпсіздігіне нұқсан келмеуі үшін ғаламдық қарусызданудың тиімді бақылау тетіктерін ұйымдастыруға да қолдау көрсетеді.
Көптеген дау-жанжалдарға толы аймақта орналасқан Түркия республикасының Қарулы күштері әскер, әскери теңіз флоты және әскери әуе күштерінен тұрады. Жандармерияның бас басшылығы және Жағалау қорғанысының басшылығы бейбітшілік кезінде ішкі қауіпсіздік қызметтерінің бөлігі ретінде қызмет етеді, ал соғыс кезінде тиісінше құрлық және теңіз күштерінің басшылығына бағынады.
Бас штабтың басшысы әскери күштердің қолбасшысы болып саналады. Соғыс кезінде ол Президенттің атынан Бас қолбасшы қызметін атқарады. Қарулы күштерді басқару, әскерді жабдықтау, дайындау, ұйымдастыру, операциялар, барлау жұмыстарын өткізу — Бас штабтың құзырында. Сонымен бірге түрік Бас штабы Түрік қарулы күштерінің НАТО мүшелерімен және басқа да достас елдермен байланыстар жүргізеді.
ТҮРІК ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІ БЕС ТАРМАҚТАН ТҰРАДЫ
Түрік құрлық әскері – дүние жүзіндегі ең үлкен әскерлердің бірі және НАТО мүшелерінің арасында екінші орындағы армия (бірінші орында АҚШ). Түрік әскері қысқа мерзімнің ішінде 50 000 адамдық әскери құраманы бірлескен операция өткізуге жібере алады. Әскер күн-түні бірден алты батальоннан жібере отырып, әуе арқылы шабуыл операцияларын жүргізуге қауқарлы.
Түрік әскери әуе күштері – дүние жүзіндегі ең алғашқы ұйымдастырылған әскери әуе күштерінің бірі. Оның әуе флоты НАТО әскерлерінің ішіндегі ең ірі флот қатарында. Флот тарихында көптеген әуе шебері Түрік әскери әуе күштерінде қызмет еткен. Соның ішінде дүние жүзіндегі ең алғашқы жойғыш ұшақтың ұшқышы Сабиха Гөкчен. Әуеде жанармай толтыру ұшақтарымен жабдықталған ТӘӘК кез келген құрлықта операциялар мен жаттығуларға қатысып, базаларына қайтып келе алады.
Түрік әскери теңіз флоты ғасырлар бойы Жерорта теңізіндегі ең қуатты теңіз күштерінің бірі болып келді. Қосымша кемелерінің көмегімен Түрік әскери теңіз флоты дүние жүзінің кез келген мұхиты немесе теңізінде операциялар мен жаттығулар өткізуге қауқарлы. Сүңгуір қайықтары 15 000 теңіз милясы қашықтығына сапар шегіп, өз тұрақты базаларына қайтып келе алады деседі.
Түрік жандармериясы полиция күштерінің құзырынан тыс аймақтарда заңдылық пен тәртіп сақтаумен айналысады.
Түрік жағалау қорғанысы түрік территориялық суларында заңдылық пен тәртіп сақтауға, қадағалауға жауапты.
ӘЛЕМДЕГІ ЕҢ ҚУАТТЫ АРМИЯЛАР ҚАТАРЫНДА
АҚШ-тағы Global FirePower халықаралық корпорациясы жыл сайын әлемдегі ең қуатты армиялардың рейтингісін жариялайды.
Global FirePower-тің дерегінше, өткен жылы әлемдегі ең мықты 13-армия деп танылған Түркия Қарулы күштері биыл 11-орынға көтерілді. Бұл туралы CNN хабарлады. 140 ел қатысатын есепке сәйкес, Түркияда 895 мың әскери қызметші бар.
