Батыс көшбасшылары Ресейдің экономикалық моделі «өміршең емес» деп бағалап отыр
Ресей экономикасының қазіргі әлеуеті қандай? Еуропа елдері мен АҚШ тарапынан салынған санкциясының салдары неге апаруы мүмкін? Ұлттық валютасы құлдыраған елдің экономикасы қаншалықты ұзаққа созылады? Толығырақ Sarbaz.kz порталында.
Ресей рублі 2022 жылдың наурызында-ақ құлдырай бастаған болатын. ВВС агенттігі шолушысының мәліметінше, Лондон биржасындағы Газпром мен Сбербанктің құны 97 пайызға төмендеді. Мәскеуде банкоматтарға кезек пайда бола бастады. Олигархтардың яхталары, олардың футбол командалары, сарайлары және тіпті несие карталарына дейін бұғатталды. Бұл Батыс Украинаға басып кіргеннен кейін Ресейге қатысты қабылдаған қаржылық тежеу шараларының алғашқы нәтижелері болды.
Бұл шаралардың негізінде Ресей мемлекетінің валюта қорлары бұғатталды. Атап айтқанда, Ресейдің Орталық банкінің 300 миллиард долларлық резервтеріне бұрын-соңды болмаған бұғат қойылды.
Батыс елдерінің билігі мұны «экономикалық соғыс» деуден бойларын аулақ ұстағанмен, іс жүзінде бұл Кремльге қарсы қаржылық іс-қимыл майданының ашылуы сияқты көрінді.
Екі жылға жуық уақыт ішінде экономикалық фон айтарлықтай өзгерді. Өткен аптада америкалық журналист Такер Карлсонға берген сұхбатында Владимир Путин өзінің ұзын-сонар монологтары барысында Ресей экономикасының қазір Еуропадағы ең жылдам дамып келе жатқанын салтанатты түрде мәлімдеді.
Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) өткен аптада Ресей экономикасының тұрақтылығын мойындап, оның биылғы өсу болжамын 1,1 пайыздан 2,6 пайызға дейін көтерді.
Егер ХВҚ мәліметтері бойынша, Ресей экономикасы өткен жылы G7 елдерінің экономикасына қарағанда тезірек өскені байқалған.
Ресей өз экономикасын жақсарта алды. Соғысқа, әсіресе Украинаның шығысы мен оңтүстігінде қорғаныс желілерін салу бөлігінде қызмет атқарды. Нәтижесінде майдандарда тоқырау болды. Ондай қиын жағдай әлі де жалғасады деген болжам бар.
Батыс көшбасшылары мұндай экономикалық модель орта мерзімді перспективада мүлдем өміршең емес екенін айтады. Өйткені Ресей соғыс уақытындағы жұмылдыру экономикасына көшті. РФ соғысқа посткеңестік елдер арасында рекордтық қаржы жұмсайды. Әскер мен арнайы қызметтерге жұмсалатын шығындар Ресей бюджетінің 40 пайызына дейін алынады. Украинаның оккупацияланған бөлігінде танктерді, зымыран жүйелерін өндіруге және сол бекіністерді салуға қаражат бөлу үшін әлеуметтік шығындар қысқартылған.
Сонымен қатар Ресейдің мұнай-газ секторына қарсы батыстық санкцияларға қарамастан, көмірсутектерді сатудан түскен кірістер мемлекеттік қазынаға түсуді жалғастыруда. Танкерлер қазір негізінен Үндістан мен Қытайға барады. Олар жүктері үшін доллармен емес, юаньмен көбірек төлейді.
Ресейде мұнай өндіру күніне 9,5 миллион баррель деңгейінде сақталады, бұл соғысқа дейінгі көлемнен сәл ғана төмен. Ресей жүздеген танкерлерден тұратын көлеңкелі флотты сатып алу арқылы санкцияларды айналып өтудің жолын тапты.
Өткен аптада Ресей қаржы министрлігі осы жылдың қаңтарында көмірсутектерді сатудан түскен түсімдер 2022 жылдың қаңтарынан асып түскенін хабарлады.
Мұнай, газ және гауһар тастарды сатудан түскен валюта ағыны рубльге қысымды төмендетуге көмектесті.
Әлемдік державалардың көшбасшылары мұндай экономика қысқа мерзімді әсерді мойындағанмен, ұзақ уақытқа төтеп бере алмайтынын атап өтті.
Сонымен қатар Ресейден ең талантты азаматтар қашып жатыр.
Батыстың стратегиясы Ресей экономикасын қыспаққа алу емес, технологияға қолжетімділікті шектеу, шығындарды көбейту, кірісті азайту және осылайша қақтығысты ұзақ мерзімді перспективада ауыр жағдайға айналдыру болғанын айтады Еуропа сарапшылары. Мұнай нарығында Батыстың мақсаты, мысалы, Үндістанның Ресей мұнайын сатып алуына жол бермеу емес, Кремльдің әскери машинасына түсетін Ресейдің экспорттық кірісін қысқарту болған.
Ал Кремль АҚШ президенті ауысса, Украинаға батыс көмегінің қысқаратынынан үмітті.
Алайда Украина президенті Владимир Зеленский 2022 жылы бұғатталған Ресей активтеріндегі 300 миллиард доллар Украинаны қалпына келтіруге берілуі керек деп санайды.
Ұлыбританияның қаржы және қыртқы істер министрлері Джереми Хант пен Дэвид Кэмерон бұл идеяны қолдайды.
«Бұл қаржыны дәл қазір пайдалану – бұл ресейлік өтемақыны алдын ала төлегенмен тең. Біз Украинаға көмектесеміз және сонымен бірге Батыс салық төлеушілерінің ақшасын үнемдейміз», - деді Кэмерон.
G7 ел басшылары орталық банктерінен техникалық және құқықтық аспектілерді талдауды сұрады. Орталық банктер үкіметтерден тәуелсіз және осындай акцияларға қатысудан қорғалған.
Дегенмен Батыс Украинаға ресейлік активтердің ондаған миллиарды инвестицияланған жағдайда олардың пайызын қалай беру керектігін жоспарлап отыр.
Ал Ресей тарапы кез келген актив тартып алынған жағдайда сотқа жүгініп, сондай-ақ ресейлік банктерде қатып қалған батыс компанияларының активтерін алуға бекініп отыр.
«Жалпы, Ресей экономикасының айналасындағы бұл шайқастың көрінісі қақтығыстың да, әлемдік экономиканың да қайда бара жатқанын түсіну үшін маңызды. Әскери рельстерге қойылған Ресей экономикасы ұзақ мерзімді перспективада тұра алмайды, бірақ Кремльге біраз уақыт жеңіске жетуге мүмкіндік берді. Ресей бұл күтпеген төзімділікті көрсеткеннен кейін, Батыс ставкаларды көтеруге дайындалып жатыр. Бұл қаржылық шиеленіс тек Ресей мен Украинаға әсер етпейді, салдары басқаларға да тиюі мүмкін», - деп жазды ВВС шолушысы.
