Жаңа енгізілім әскери қызметшілердің отбасы мүшелерінің мәртебесін айтарлықтай нашарлатқан
Мәжілісте 2020 жылға дейін қолданыста болған әлеуметтік кепілдікті қайтару ұсынылды. Әскери қызметкерлерді әлеуметтік қамтамасыз ету бұрын қандай еді? Ал қазір ше? 2020 жылға дейін қолданыста болған әлеуметтік кепілдікте не қарастырылған? Толығырақ Sarbaz.kz порталында.
Мәжілісте қазақстандық әскери қызметшілердің жұмыстан кетудегі негізгі себептерін айтқан Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары – Қарулы Күштер Бас штабының бастығы Сұлтан Қамалетдинов 2020 жылға дейін қолданыста болған әлеуметтік кепілдікті қайтаруды ұсынды.
Бүгінгі армияның жағдайы туралы айтқан Сұлтан Қамалетдиновтің сөзінше, тек 2020-2023 жылдар аралығында Қарулы Күштерден 17065 әскери қызметші босатылған. Оның ішінде 4301 офицер болса, келісімшарт бойынша – 12764 әскери қызметші.
2012 жылғы 16 ақпандағы қазіргі заңда 1993 жылғы 20 қаңтардағы заңмен және сол кезеңдегі басқа да бірқатар заңнамалық актілермен салыстырғанда көптеген артықшылықтар, жеңілдіктер мен төлемдер жойылған яки жақсы жаққа өзгермеген. Жаңа енгізілім әскери қызметшілердің отбасы мүшелеріне де әсер етіпті. Бұл олардың мәртебесін айтарлықтай нашарлатқан көрінеді.
Мысалы, бұрын далалық оқу-жаттығуларға шыққандағы төлемдер, белгіленген іссапар шығыстарының тәуліктік 60% мөлшерінде қосымша үстемеақылар, әскери қызметшілерге бірінші келісімшарт жасасу кезінде біржолғы ақшалай сыйақы қолданылған. Бұл төлемдер де алынып тасталған.
Сондай-ақ 2020 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болған әскери қызметтен босатылған адамдарға, оның ішінде әскери қызметшілердің отбасы мүшелеріне құрылымында қызмет өткерген уәкілетті органның қаражаты есебінен әскери-емдеу бөлімшелерінде медициналық көмек алуға әлеуметтік кепілдіктер жойылған.
Сонымен қатар 1998 жылға дейін әскери қызметшілер 20 жылдық еңбек өтілі бойынша зейнетке шығуға құқылы болса, ол ақшалай үлестің 60-85% аралығында тағайындалған. Еңбек сіңірген әр жылы үшін 20 жылдан астам 3% есептелді. Бүгінгі таңда зейнеткерлікке шығу құқығы 25 жыл еңбек сіңірген кезде 50-65% шегінде және тек ақшалай қаражаттың жалақысынан (лауазымы мен әскери атағы бойынша) туындайды, ал 25 жылдан асқан әрбір жыл үшін тек 2% ғана есептеледі.
2016 жылы зейнеткерлерді, соның ішінде әскери қызметшілерді әлеуметтік қорғауды күшейту үшін 2005 жылдың 1 шілдесінен бастап енгізілген базалық зейнетақының күшін жою өзекті мәселелердің бірі болды.
Сонымен қатар 2000 жылдың басынан бастап келісімшарт бойынша офицерлер мен әскери қызметшілерді азық-түлікпен қамтамасыз ету тоқтатылған. Осы кезеңде әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерінің демалыс орнына және кері қайту тегін жол жүру нормалары, сондай-ақ әскери қызметшілердің қалалық қоғамдық көлікте тегін жол жүру құқығы жойылды.
«Әскери қызметшілердің моральдық-психологиялық жағдайына теріс әсер ететін аспектілердің бірі – әртүрлі күш құрылымдарының жалақыларындағы айырмашылық. Қазіргі уақытта қолда бар ақшалай үлес мөлшеріндегі диспропорция соғыс уақытында демотивациялаушы факторлардың біріне айналуы мүмкін. Өйткені барлық әскери құрылымдар Қорғаныс министрлігінің құрамына өтеді, бірақ оларға ақшалай үлес қолданыстағы айлықақы бойынша төленетін болады», - деп атап өтті Сұлтан Камалетдинов.
Оның деректері бойынша, егер 1993 жылы ҚР ҚМ және ҰҚК КС әскери қызметшілерінің жалақыларының мөлшері бірдей лауазымдарда болса, қазіргі уақытта ақшалай үлестегі айырмашылық айтарлықтай. Мысалы, ҚР ҚМ қатардағы атқыштың ақшалай үлесі 89 211 теңге болса, ҰҚК ШҚ – 185 855 теңге, ҚР ҚМ взвод командирі – 231 159 теңге, ҰҚК ШҚ – 335 857 теңге, ҚР ҚМ рота командирі – 275 675 теңге, ҰҚК ШҚ шекара бөлімшесінің бастығы – 371 637 теңге.
