Қазір әлемдік изотоникалық нарық ондаған миллиард долларға бағаланады
2021 жылы көп күш жұмсаған соң әл-қуатты қалпына келтіруге көмектесетін спорттық сусындар нарығы шамамен 26 млрд долларға бағаланды. Ал 2030 жылға қарай оның көлемі 36 млрд доллардан асады деген болжам бар. Sarbaz.kz тілшісі осы сусындардың шығу тарихы мен даму жолына үңіліп көрді.
2001 жылы компания PepsiCo-ны 13,8 миллиард долларға сатып алып, Gatorade-ге ие болды. Содан кейін жылына 2 миллиард доллар пайда тауып отырған. Қазір Солтүстік Американың (ең үлкен) спорттық сусындар нарығының 98% үш брендке ие. Олар: Powerade, BodyArmor және Gatorade, оның сатылымы 69% құрайды. Мұның тарихы шамамен 60 жыл бұрын Флорида университетінің нефрологиялық ғалымдар тобының іске кірісуімен басталған.
СҰЙЫҚТЫҚТЫҢ ТАПШЫЛЫҒЫ
Қуаттандыратын сусын сынақтан сонау 1960 жылдары өткізілген. «Гейторс» футбол командасы осы сусынды ішкен соң алғашқы ойынын 1965 жылы қазан айында Луизиана штаты университетінің командасына қарсы 39 градус ыстықта өткізді. Луизиана штаты университетінің командасы көп уақыт алда болғанмен, ойыншылар матч соңында шаршап қалды. Ал әлгі сусыннан ұрттаған «Гейторс» ойыншыларының екінші тынысы ашылып, есепті теңестіріп үлгеріп, қарсыластарын ақыры жеңді.
Келесі маусымда «Гейторс» 11 матчтың тоғызын жеңіп, студенттер біріншілігінде үшінші орынға ие болды. Ал маусымның соңғы ойынында Джорджия технологиялық университетінің командасы жеңіске жетті. Бұл тарихта бірінші рет Супange Bowl кубогын жеңіп алды.
1 МЛН ДОЛЛАРДЫҢ ОРНЫНА 1 МЛРД ДОЛЛАР ПАЙДА ТАПТЫ
Көптеген жаттықтырушылар жаттығу кезінде су ішуге тыйым салу спортшыларға кері әсер етеді деп сендірді. Алайда профессор Кейд командасының зерттеуі спортшының физиологиясы туралы көптеген түсінікті өзгертті.
Көп ұзамай бұқаралық ақпарат құралдары да сусын туралы айта бастады. Бірақ Кейд мұндай «хайптан» қатты ұялды.
«Gatorade-де революциялық ештеңе жоқ. Ол жаман футболшыны жақсы етпейді», - деді Кейд журналистерге.
Бірақ өмір басқаша дәлелдеді. Джорджия университетіне қарсы тағы бір ойында «Гейторс» «допингісіз» ойнаған. Неге десеңіз, тасымалдау кезінде 100 литр сусын ұрланған. Сол себепті де матчтың бірінші жартысында жеңіске жетіп, екінші жартысында жеңісті жіберіп алды.
Басқа университеттердің командалары да Gatorade-ге тапсырыс бере бастады. Бұл кезде Кейд жаппай сату туралы ойлады. 1967 жылы мамырда консервілерді өндірумен және таратумен айналысатын Stokely-Van Camp (SVC) өкілдері «сиқырлы» сусынға қызығушылық танытып, Флорида университеті мен профессор Кейдтен коммерциялық өндіріс лицензиясы мен атауын сатып алды.
«Біз 1 миллион долларға тікелей сатуды қаладық. Бірақ олар мұндай үлкен инвестиция ақталмауы мүмкін деп алаңдады. Сондықтан біз сатудан мәңгілік алым алуға келістік», - деді Кейд.
ESPN Gatorade құрылғаннан бері 50 жыл ішінде сенім қорының мүшелері 1 миллиард доллар алды деп есептеді.
«35 жылдан кейін біз әлі де екі айда бір рет лицензиялық төлем аламыз және ол біз сұраған миллионнан бірнеше есе көп», - деді Кейд.
Флорида университеті де сусыннан ақша табуға ниет білдіріп, 1973 жылы үш жылдық сынақтан кейін сенімгерліктен роялтидің 20% үлесін алып тастады.
1967 жылы шілдеде Gatorade «Чемпиондар сусыны» деген жазуы бар литрлік шыны банкілермен бөлшек саудаға шықты.
ӘЛЕМДІ ЖАУЛАП АЛУ
1960 жылдардың аяғында АҚШ Ұлттық футбол лигасының (NFL) командалары да жаңа өнімге қызығушылық танытты. Сонымен, Канзас-Сити ойыншылары «Гейторс» жаттықтырушысы Рэй Грейвстің ұсынысы бойынша Gatorade-ні ойындар кезінде ішіп, жеңіске жетті. 1970 жылы және 1983 жылы Gatorade ресми NFL спорттық сусыны мәртебесіне ие болды. Оны әлі күнге дейін сақтап келеді. 2004 жылы тараптар сол кездегі рекордтық демеушілік келісімді (500 млн доллар) рәсімдеді.
«Біздің өнім футбол алаңында ойлап табылды. Сондықтан бұл біздің бизнесіміз үшін өте маңызды», - деді Gatorade спорттық маркетинг жөніндегі аға вице-президенті Том Фокс.
Америка нарығын жаулап алғаннан кейін 1982 жылы бренд әлемдік деңгейге шыға бастады. Қазір Euromonitor International мәліметтері бойынша, бұл әлемдік спорттық сусындар нарығының 46% құрайды.
Бизнесті масштабтау процесі басталған соң 1983 жылы Gatorade-нің жылдық сатылымы 90 миллион долларды құраған кезде Quaker Oats SVC-ді 226 миллион долларға сатып алды.
Ұтымды маркетингтік шешімдердің арқасында Quaker Oats екі жыл ішінде бұл соманы екі есеге арттыра алды. Gatorade сатылымының жылдық табысы 1,83 миллиард долларға бағаланды.
1985 жылы матчта жеңіске жеткеннен кейін Нью-Йорк гиганттарының ойыншысы әзілмен өзінің жаттықтырушысының үстіне Gatorade салқындатқышын төкті. Оның бұл әрекеті көп ұзамай әрбір маңызды жеңіс кезінде жаттықтырушыны, жұлдызды ойыншыны немесе команда басшыларының үстіне сусынды төгумен аяқтала бастады. Бұл камера объективтеріне ілігіп, үлкен жарнамаға айналды.
1990 жылдары Gatorade сатылымының өсімі арта түсті. Жылдық пайда шамамен 250 миллион долларды құрады. Өнім желісін әртараптандыруға шешім қабылдаған PepsiCo корпорациясы брендке назар аударды. Содан кейін PepsiCo өзінің Powerade спорттық сусыны бар The Coca-Cola Company бәсекелестігінен айырылды. 2001 жылы Quaker Oats PepsiCo-ның еншілес кәсіпорны болды. 2005 жылы Pepsi алғаш рет нарықтық құны бойынша Coca-Cola-дан озып үлгерді. Екі жылдан кейін Gatorade бренді 5 миллиард долларға бағаланды.
ЖҰЛДЫЗДЫ ЖАРНАМА
Өз тарихында Gatorade барлық негізгі америкалық лигалардың ресми спорттық сусынына айналды. 1990 жылдардан бастап брендті дамыта түсу үшін жеке спортшылармен белсенді жұмыс жүргізілді. 1991 жылы Майкл Джорданмен 10 жылға 13,5 миллион долларға алғашқы жеке келісімшартқа қол қойылды. Ал 2008 жылы гольф ойыншысы Тайгер Вудспен ынтымақтастықта алғашқы атаулы сусын – Gatorade Tiger шықты.
Компания 1985 жылы Иллинойс штатында құрылған Gatorade спорт ғылымы институтының негізінде әртүрлі зерттеулерді қаржыландырады. Онда бүкіл әлем бойынша спорттық медицина мамандары үшін оқу материалдары дайындалады.
Соңғы 25 жылда Gatorade өнім желісін айтарлықтай кеңейтті. Ақуыз коктейльдері, жеміс-жаңғақ барлары және т.б. флагмандық өнімнің құрамы да өзгерді. 2007 жылы көмірсулардың мөлшері екі есе азайтылған G2 деп аталатын төмен калориялы нұсқасы пайда болды. Бірінші жылы жаңалықтардың бөлшек саудасының табысы 159 миллион доллар болды.
2021 жылы Gatorade алғаш рет тағамнан тыс өнімін шығарды. Ол – терлеуді өлшейтін фитнес-патч. Сонымен қатар жаттығулар мен дене өлшемдерін бақылауға арналған GX мобильді қосымшасын іске қосты. СӨС танымалдылығының өсуін ескере отырып, жаңа жобалар сәтті болуы мүмкін. Бірақ ең алдымен, бизнесті әртараптандыру бәсекелестердің белсенділігінен туындайды. Мысалы, өткен жылы BodyArmor бас директоры Майк Репол 2025 жылға қарай оның бренді Gatorade сатылымын басып озуды жоспарлап отырғанын айтты.
