Өзбекстанда жұмыссыздықтың белең алуына байланысты әскери жұмысқа ұмтылатын еріктілер саны көп
Өзбекстан Қарулы күштерінің салмағы қандай? Әскер саны қанша? Қандай қару-жарақ қолданады? Әлемдік рейтингте нешінші орынға ие? Sarbaz.kz тілшісі осы сұрақтардың түйінін тарқатып көрді.
145 ЕЛДІҢ АРАСЫНДА 62-ОРЫН
PowerIndex өткізген әлем армиясы рейтингісінде 2023 жылы Өзбекстан 145 елдің арасында 62-орынға ие болған. Бұл – Орта Азиядағы ең жоғары көрсеткіш. Бұл рейтингте Қазақстан 63-орынға тұрақтаса, Түркіменстан 82, Қырғызстан 107, Тәжікстан 120-орындарға жайғасқан.
Өзбекстан Әскери-әуе күштеріндегі ұшу аппараттарының жалпы саны – 197. Соның ішінде 58 истребитель, 20 соққы беретін ұшақ, 13 әскери көлік ұшағы, 7 оқу-жаттығу ұшағы, 99 тікұшақ және 33 әскери тікұшақ бар.
Сонымен қатар Өзбекстанда 420 танк, 197 өздігінен жүретін артиллериялық қондырғы және 143 реактивті жүйесі қолданылады.
Global Firepower мәліметі бойынша Өзбекстанда қызметке жарамдылардың жалпы саны 13,5 млн адамды құрайды. Жыл сайын әскерге шақырылушылар санын 622 мың адам толықтырады. Қазіргі уақытта Өзбекстан Қарулы Күштерінде 65 мың адам қызмет етеді.
Өзбекстанда әскери қызметтің төрт түрі бар: әскерге шақыру бойынша (мерзімі 12 ай, ал жоғары білімі бар адамдар үшін – 9 ай), әскерге шақыру резервіне (бір ай) жұмылдыру, келісімшарт бойынша және резерв. Қазіргі уақытта Қарулы күштерде қызмет етуге ұмтылатын еріктілердің саны бос жұмыс орындарының санынан едәуір асып түседі. Сондықтан келісімшарт жасаушылар конкурстық негізде таңдалады. Мұны сарапшылар Өзбекстандағы жұмыссыздықтың белең алуымен байланыстырады.
Қарулы Күштер құрлық әскерлерінен, әуе күштерінен және Әуе қорғанысы күштерінен, арнайы әскерлерден және Ұлттық гвардиядан тұрады.
ҚҰРЛЫҚ ӘСКЕРІ
Құрлық әскерлерінің құрамында 28 бригада бар. Олар: бір танк, 11 мотоатқыш, бір жеңіл тау, бір әуе-десанттық, үш десанттық-шабуылдаушы, алты артиллериялық, бір зымыран және төрт инженерлік. Олар төрт әскери округке бағынады: Оңтүстік-Батыс (Каршидегі штаб), Шығыс (Ферғана), Орталық (Джизак), Солтүстік (Нукус) және жедел қолбасшылық (Ташкенттегі штаб). Бейбіт уақытта әр округте бір толық орналастырылған бригада бар (танк, мотоатқыш немесе амфибиялық шабуыл), қалғандары қысқартылған штаттар бойынша ұсталады. Құрлық әскерлері бөлімдерінің ең көп шоғырлануы Ташкент және Термез аудандарында байқалады.
Құрлық әскерлерінің қару-жарақтары – негізінен кеңестік өндіріс. 340-қа жуық танк, 270 БМП-1 және БМП-2 жаяу әскерінің жауынгерлік машиналары, БМД-1 және БМД-2 десантының 130-ға жуық жауынгерлік машиналары, 300-ден аса бронетранспортер.
Өзбекстан армиясында өте күшті артиллерия бар. Атап айтқанда, 203 мм өздігінен жүретін 2с7 (48 бірлік), 152 мм 2сз және 2С5 (17 бірлік) және 122 мм 2с1 (18 бірлік). Сүйретілетін зеңбіректер: 140 152 мм 2а36 зеңбірек және 60 122 мм d-30 гаубицасы. Сонымен қатар бірнеше ондаған 120 мм минометтер және 36 бірлік 100 мм МТ-12 танкке қарсы зеңбіректер бар.
Ал реактивті артиллерия бөлімшелерінде 36 «Град» РСЗО, 24 – «Град-1» және 48 – «Дауыл» қондырғылары, зымыран бригадасында «нүкте» тактикалық зымырандарының бес ұшыру қондырғысы бар.
ӘУЕ КҮШТЕРІ ЖӘНЕ ӘУЕ ҚОРҒАНЫСЫ ӘСКЕРЛЕРІ
Әскери-әуе күштеріне жауынгерлік авиацияны біріктіретін екі аралас авиациялық бригада (Карши мен Джизакта), Ферғана аралас әуе полкі және Ташкенттегі аралас әуе эскадрильясы көлік ұшақтарымен, сондай-ақ қаған мен Чирчиктегі екі тікұшақ полкі кіреді. Әуе қорғанысы әскерлері екі зениттік зымыран бригадасын және Су-27 истребительдерінің бір бөлек эскадрильясын біріктіреді.
Дереккөздер Өзбекстан Әскери әуе күштерінің ұшақ пен тікұшақ паркіне қатысты әртүрлі мәліметтер береді.
Ең толық тізімге сәйкес, қару-жарақта 145 жауынгерлік ұшақ бар, оның ішінде 55 жауынгер (30 МиГ-29 және МиГ-29уб, сондай-ақ 25 Су-27 және Су-27уб, оның ішінде әуе қорғанысындағы жеті ұшақ), 23 су бомбалаушы-24,11 Су-24 МП кедергі жасаушы ұшақ, 20 штурмовик Су-25, 26 Су-17МЗ және Су-17УМЗ истребитель-бомбалаушы. Көліктік авиация паркіне 26 Ан-12,13 Ан-26 және бір Ан-24 және Ту-134, оқу полкіне бес L – 39C кіреді. Тікұшақ полктері негізінен Ми-8 (52 бірлік) көлік машиналарымен және Ми-24 (29) жауынгерлік машиналармен қаруланған. Барлық авиациялық техника жаңадан алыс және тозған, жаңартуды немесе ауыстыруды қажет етеді. Зениттік зымыран бригадаларының негізгі қаруы – С-75, С-125 және С-200.
Бұл құрылымдар Өзбекстан Республикасы Қарулы күштерінің элитасы болып саналады. Арнайы әскерлерді Чирчикте орналасқан жедел әрекет ету бригадасы ұсынады. Онда 5 мыңға жуық адам қызмет етеді. Ташкенттегі аса маңызды нысандарды күзетуге жауапты Ұлттық ұланның саны шамамен 1 мың жауынгерді құрайды.
БАСҚА ҚАРУЛЫ ҚҰРЫЛЫМДАР
Қорғаныс министрлігіне бағынатын Қарулы күштерден басқа, ішкі істер министрлігі мен ұлттық қауіпсіздік қызметі өздерінің күш құрылымдарына ие. ІІМ-де бұл жалпы саны 20 мың адамнан тұратын Ішкі әскерлер, олар бес бригадаға және «Барс» арнайы мақсаттағы жеке батальонына жинақталған.
Ұлттық қауіпсіздік қызметіне мемлекеттік шекараны қорғау комитеті бағынады. Оның құрамында әдеттегі шекара заставаларынан басқа, Ауғанстанмен өзен шекарасын қорғауға жауапты Термез өзен флотилиясы да бар. Сонымен қатар ұлттық қауіпсіздік қызметінде екі арнайы жасақ бар.
