Зерттеулерге сүйенсек, насыбай өндірісі бақыланбайды
Өткен жұма күні Ұлттық құрылтайда Президент Қасым-Жомарт Тоқаев қоғамдағы насыбай мәселесін көтерген болатын. Осыған байланысты денсаулық сақтау саласының сарапшысы Арыстан Молдажанов пікір білдірді. Оның айтуынша, халық насыбай пайдалануды тоқтатпайды, деп хабарлайды Sarbaz.kz.
Темекі өнімдерінің бәрі белгілі бір дәрежеде зиянды, оны шегушілер үшін де, айналасындағылар үшін де қауіпті. Мысалы, темекі шегушілердің балалары респираторлық ауруларға, аллергияға бейім, ал кейбір зерттеулер нәтижесінде адам бойының өсуінің баяулауына және оқудағы қабілетінің төмендігіне алып келеді.
«Түтінсіз» темекіге (шайнайтын темекі, снюс, насыбай) тоқталар болсақ, дәстүрлі темекіге қарағанда айналасындағылар үшін қауіпсіз деп айтуға болады. Ал тұтынушының өзі үшін бұл, әрине, үлкен қауіп. Түрлі зерттеулер ауыз қуысындағы қатерлі ісіктің даму қаупінің ондаған есе жоғарылауын көрсетеді. Қолдан жасау жұқпалы аурулардың қаупін арттырады және т.б.
Зерттеулер көрсеткендей, насыбайдың негізгі проблемасы – өндірісінің бақыланбауы. Тиісінше, құрамында не болатыны белгісіз.
«Тәжірибеге сүйенер болсақ, жұрт оны қолдануды тоқтатпайды деп айтуға болады. Тыйым салынғанына қарамастан, нарықта темекі өнімдерінің басқа түрлері – кальян, вейп және т.б. әлі де бар екенін көріп отырмыз. Екінші жағынан, түбегейлі тыйым салынса, насыбай қолданушыларды темекі шегуге итермелеуі мүмкін, бұл өзгелерге айтарлықтай зиян келтіреді», – дейді сарапшы Арыстан Молдажанов.
Тіпті жылу жүйесі деп аталатын түрлері қауіпсіз емес. Айта кетерлігі, бұл өнімнің қауіпсіздігі туралы бірде-бір ұзақ мерзімді зерттеу жүргізілмеген, ал қолда бар зерттеулерге өндірушілердің өздері демеушілік жасайды.
«Ұтымды тәсіл ретінде баламасын ұсынуға болатын еді. Яғни, никотинді алмастыратын терапия деп аталатын: сағыз, патч және т.б. Бұл терапиямен бірге қазақстандықтарға тәуелділіктен арылу мүмкіндігін берер еді. Мәселе мынада, насыбай қолданушылардың көпшілігі үшін бұл терапия түрі бағасына байланысты қолжетімсіз болып қалады», - дейді денсаулық сақтау сарапшысы.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев насыбай қолданатын қазақстандықтарды сынға алды. Ол насыбай таратушылар жақын арада қылмыстық жауапкершілікке тартылуы мүмкін екенін еске салды.
«Денсаулыққа зиян әрі ұят әдеттің бірі – насыбай ату. Оның қалай жасалатыны белгілі. Ешқандай санитарлық талап сақталмайды. Құрамында түрлі дертті, оның ішінде онкологиялық ауруларды қоздыратын заттар бар. Насыбайды өндіруге және таратуға 2015 жылы тыйым салынған. Бірақ әлі күнге дейін көшеде, тіпті азық-түлік дүкендерінде ашық сатылып жатыр», - деді Президент өткен жұмада Атырауда өткен Ұлттық Құрылтайда сөйлеген сөзінде.
Оның пікірінше, насыбайды қолдану адамның қарапайым мәдениетінің жоқтығын көрсетеді.
«Қазір – 21 ғасыр, жоғары технология мен жасанды интеллекті қарқынды дамыған заман. Ал біздің азаматтарымыз аузына насыбай салып, қақырып түкіріп жүреді. Бұл не деген масқара. Осы жағымсыз қылықты ата дәстүрі санайды. Шын мәнінде бұл барып тұрған мәдениетсіздік. Оны тоқтату керек. Жалпы насыбай өндіріп, таратқаны үшін заң жүзінде белгіленген жауапкершілік тым төмен. Қазір осыған қатысты заңдарға түзету енгізу мәселесі қарастырылып жатыр. Онда вейп қана емес, насыбай таратқан үшін де қылмыстық жауапкершілікке тарту көзделген. Бұл қадам насыбайға толық тыйым салуға мүмкіндік береді», - деді Тоқаев.
