Түрмеде қайтыс болған саясаткер 47 жаста еді
16 ақпанда Ресейде оппозиция жетекшісі Алексей Навальный қайтыс болды. Ол 47 жаста еді. Саясаткер Берлиннен оралғаннан кейін соңғы 3 жыл бойы түрмеде отырды. Алексей Навальныйдың саяси және өмір жолы туралы Forbes материалын ұсынады.
Алексей Навальный 1976 жылы 4 маусымда Мәскеу облысының Одинцов ауданы Бутинь ауылындағы әскери қалашықта дүниеге келген. Білімі бойынша – заңгер, Ресей халықтар достығы университетін (РУДН) бітірген.
Навальный саясатқа 2000 жылы араласты. Сол кезде ол "Яблоко" партиясына мүше болып кіреді. Онда ол сайлауды бақылауды ұйымдастыруға көмектеседі.
2006 жылы ол "Яблоко" партиясының федералды кеңесіне кіреді, ал бір жыл бұрын Ресейдегі либералды реформа идеологтарының бірі Егор Гайдардың қызы Мария Гайдармен бірге "ДА! — Демократическая Альтернатива" жастар қозғалысын құрады.
2007 жылы жазушы Захар Прилепинмен бірге Навальный "Народ" ұлттық демократиялық қозғалысын құрды. Оның мақсаты – орыстардың құқықтарын қорғау болды.
Менің ойымша, бұл тақырыптан қашып, тыйым салудың қажеті жоқ. Біздің либералды-демократиялық қозғалысымыздың сәтсіз болуы олардың кейбір тақырыптарды, соның ішінде ұлттық этносаралық қақтығыстар тақырыбын талқылауды қауіпті деп санауына байланысты. Алайда бұл қазіргі күн тәртібіндегі мәселе. Мигранттар, соның ішінде Кавказдан келгендер Ресейге өздерінің ерекше құндылықтарымен келетінін мойындауымыз керек, – деп сұхбат берген сол кезде Алексей Навальный.
2011 жылы Мемлекеттік Думаға сайлаудан кейін Ресейде наразылықтар басталды. Олар президенттік сайлау кезінде және одан кейінгі оппозицияны қудалау кезінде жалғасты. 2011 жылдың 5 желтоқсанында Навальный митингте сөйлеген сөзінде "Единая Россияны" "алаяқтар, ұрылар және қылмыскерлер" партиясы деп атайды. Осыдан кейін ол полицияға бағынбағаны үшін ұсталып, 15 күн қамауға алынды.
Мамыр айында Навальныйға қарсы "Кировлес" деп аталатын іс қозғалды. Іс бірнеше айға созылып, 2013 жылғы Мәскеу мэрінің мерзімінен бұрын сайлауымен тұспа-тұс келеді.
Дегенмен Навальный Мәскеу мэрінің сайлауына 17 шілдеде РПР-ПАРНАС партиясының кандидаты ретінде тіркеледі. Алайда 18 шілдеде сот Навальныйға қатысты "Кировлес" ісі бойынша шешім қабылдап, 5 жыл колония мен айыппұл туралы үкім шығарады. Осыдан кейін Мәскеу мен басқа да қалалардың көшелерінде көптеген митинг басталады да, келесі күні Навальный қамаудан босатылады.
Навальный сайлау науқанына тез оралып, нәтижесінде 27% дауыс жинады. Сергей Собянин сол кезде 51% дауыспен жеңіске жетті.
2014 жылы Бас прокуратура Навальныйдың ЖЖ блогын шектейді. Көп ұзамай ол өзінің веб-сайты мен YouTube арнасын ашады. Онда ол жақтастарымен бірге дайындалған тергеу фильмдерін жариялай бастайды. 2015 жылы Бас прокурор Юрий Чайка мен оның ұлдары, сондай-ақ олармен байланысты бизнес туралы "Чайка" фильмі шығады. Содан кейін Игорь Шуваловтың жылжымайтын мүлкі туралы видеосы, кәсіпкер Олег Дерипаскидің эскорт қызметтерінің қызметкері Настя Рыбкамен байланысы туралы тергеу, Дмитрий Медведев туралы Он вам не Димон" және президент Путинге тиесілі сарай туралы фильмдері жарық көреді. Путин сарай оған да, жақын туыстарына да тиесілі емес екенін айтады. Фильм желіде танымал болып, қазірге дейін 119,8 миллионнан астам рет қаралды.
Навальный 2018 жылы президент сайлануына қытысуға шешім қабылдайды. Себебі дәл сол кезде "Кировлес" ісі бойынша үкімнің күші жойылады. Ресейдің 84 қаласында сайлауалды штабтар жұмыс істей бастайды, бірақ 2018 жылдың ақпанында "Кировлес" бойынша екінші үкім шығып, ол президент сайлауына қатысу мүмкіндігінен айырылды.
2020 жылдың 20 тамызында Томскіден Мәскеуге қайтып бара жатқанда Навальный есінен танып, комаға түсті. Ұшақ шұғыл түрде Омбыға қонып, Алексей шұғыл түрде ауруханаға жатқызылады. Кейінірек туыстары оны Берлиндегі "Шарите" клиникасына апаруға рұқсат алады. Ол комада 32 күн болып, оның 24 күні реанимацияда жатады. Оқиғадан кейінгі алғашқы сағаттарда “саясаткерді улады” деген нұсқа пайда болады. Омбы дәрігерлері Навальный сынақтарында улы заттардың белгілерін таппағанын айтып, бәрін жоққа шығарады.
Навальный Германияға эвакуацияланғаннан кейін оның "Новичок" затымен улану фактісін бірнеше тәуелсіз зертханалар растады. Желтоқсан айының соңында бұл туралы егжей-тегжейлі есеп The Lancet журналында жарияланды. 2020 жылдың 14 желтоқсанында CNN және Der Spiegel тергеуі басталды, онда Навальныйдың улануын ұйымдастырған ФСБ қызметкерлерінің есімдері аталды және қылмысты дайындау мен жүзеге асырудың бүкіл көрінісі сағат бойынша қалпына келтірілді. Бірнеше күннен кейін Навальныйдың өзі осы қызметкерлердің бірімен әңгімесін жариялады, ол Ресей Қауіпсіздік Кеңесі хатшысының көмекшісімен сөйлесіп, тергеушілердің тұжырымдарын растады.
Оңалтудан кейін 2021 жылдың 17 қаңтарында Навальный Ресейге оралуға шешім қабылдайды. Ол Шереметьево әуежайында "Ив Рошер" ісі бойынша сынақ мерзімінің бұзылуына байланысты қамауға алынып, содан бері темір тордың артында болады.
Егер мен елге қайтып оралмасам, оларға мені өлтіргеннен гөрі жақсы болуы мүмкін. Себебі егер адам кетіп қалса, ол жеңілді, - дейді Навальный сол кездері.
2021 жылдың 2 ақпанында Симонов аудандық соты Навальныйға "Ив Рошер" ісі бойынша шартты мерзімді нақты мерзімге ауыстырады. Әлемдік қоғамның талаптарына қарамастан, саясаткер түрмеге жіберіледі.
2023 жылдың тамызында Навальный өзінің соңғы мерзімін алады. Ол өзі құрған ФБК ұйымы бойынша "экстремизм" бабымен 19 жылға сотталады. Үкімді жариялау, іс бойынша тыңдаулар (маусым айының ортасынан бастап) жабық режимде өтеді.
Мен көптеген саяси тұтқындар сияқты өмір бойы отыратынымды жақсы түсінемін. Бұл жерде "Өмір бойы" деген менің өмірімнің ұзақтығымен немесе осы режимнің өмір сүру ұзақтығымен өлшенеді, – дейді Навальный өзінің үкімі туралы.
Түрме мерзімінде Алексей Навальный айыппұл изоляторында (ШИЗО) 300 тәуліктен астам уақыт өткізді.
2023 жылдың желтоқсан айының басында Навальныйдың басы айналып, есінен танып қалады. Денсаулығының нашарлауына қарамастан, сол кезде Навальный Ямало-Ненец автономиялық округінің Харп ауылындағы ИК-3 түрмесіне жіберіледі.
16 ақпанда Алексей Навальныйдың колонияда қайтыс болғаны белгілі болды. Колония әкімшілігінің хабарлауынша, серуеннен кейін ол өзін нашар сезініп, есінен танып қалды. Оқиға орнына келген дәрігерлер оған көмектесе алмады. Навальный 47 жаста еді.
