Sarbaz.kz

Армения мен Франция қару-жарақ келісімшартын жасамақ. Париж Ереванға әуе қорғанысы жүйелері мен оқ-дәрілер береді-мыс. Жалпы, соңғы айларда Закавказьеде Францияның белсенділігі күшейте түсті. Мәселен, Қарабақта гуманитарлық жүктерді тасымалдауға тырысып, халықаралық ұйымдарға Әзербайжанға қарсы бірқатар қарар бастады. Сарапшылардың пікірінше, Париж Ресейді Армениядан ығыстырып, жаңа ықпал ету аймағын алуға тырысады. Толығырақ Sarbaz.kz материалында.

ҚАРУ-ЖАРАҚ КЕЛІСІМШАРТЫ ТУРАЛЫ НЕ БЕЛГІЛІ?

Арменияның Қорғаныс министрі Сурен Папикян 22 қазан күні Парижге барды, деп хабарлады «Известия». Шенеунік өзінің әріптесі Себастьян Лекорнюмен кездесіп, келіссөздер барысында әскери ынтымақтастық мәселелері талқыланды. Армян әскерінің Францияда жаттығуы, сондай-ақ Закавказье аймағына француз қару-жарағын жеткізу негізгі тақырыптардың қатарында болды.

Лекорню Армения өз шекаралары мен халқын қорғауға көмектесуі керек деп мәлімдеді. Оның айтуынша, Париж Ереванға әуе қорғанысы жүйелері мен оқ-дәрілерді беруге дайын.

«Біз Арменияның өндірушілерден белгілі бір мөлшерде қару-жарақ сатып алуын ресми түрде рәсімдейміз. Атап айтқанда, Арменияға өз аспанының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін келісімге қол қоямыз», - деп атап өтті француз министрі.

Жалпы, соңғы жылы Франция мен Арменияның әскери ынтымақтастығы айтарлықтай күшейе түсті. Мәселен, өткен жылдың қазан айында Париж Еревандағы қорғаныс мәселелері бойынша тұрақты атташені тағайындады. Биылғы мамырда Франция Арменияға 50 VAB MK3 броньды көлікті жеткізді. Сонымен қатар Bastion және Sherpa броньды көліктерін беру талқыланды. Маусым айында 170 француз депутаты мен қоғам қайраткерлері өз үкіметін Ереванға көбірек көмек көрсетуге шақырды.

Қазан айының басында Армения президенті Ваагн Хачатурян ел жаңа әскери серіктес іздеп жатқанын мәлімдеді.

«Франция қорғаныс қабілетімізді нығайту үшін бізді қолдауға бел буды. Қазіргі уақытта тиісті келіссөздер жүргізілуде», - деді Хачатурян.

Өз кезегінде француз Сыртқы істер министрі Катрин Колонна Париж Закавказье аймағының қару-жараққа деген қажеттілігін бағалайтынын айтты.

«Сондай-ақ бұл – Еуропаның немесе кем дегенде Францияның қатаң санкцияларына әкелетін одан да қиын жағдайды болдырмаудың жолы», - деп атап өтті ол.

АРМЕНИЯ МЕН ФРАНЦИЯНЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ ҚАНДАЙ?

Париж Әзербайжанға Таулы Қарабақ мәселесі бойынша біршама қысым көрсетуге тырысты. Жылдың басында Бакуден Лачинский дәлізінің құлпын ашып, Арменияның негізгі аумағы мен Қарабақ арасындағы көлік байланысын іске қосуды талап етті. Тамыз айында Франция азық-түлік, генераторлар мен күн панельдері бар бірнеше жүк көліктерін жинап, Қарабаққа жіберді. Колоннаны Париж мэрі Анн Идальго бастап жүрді. Бірақ Әзербайжан шекарашылары жүк көліктерін жібермеді. Бірнеше аптадан кейін фуралар Ереванға оралды.

Қыркүйек айында Әзербайжандағы терроризмге қарсы операциядан кейін Франция БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің шұғыл отырысын өткізді. Отырыс барысында Катрин Колонна Бакудің әрекетін айыптады. Оның айтуынша, Әзербайжан БҰҰ Жарғысында белгіленген дауларды бейбіт жолмен шешу принципіне қайшы келетін әрекет жасады. Кейінірек Колонна қарабақтық армяндардың ол жақтан кетіп жатқанына Бакуді тағы айыптады.

«Бұл ауыр қылмыс жауапсыз қала алмайды. Жанжал келіссөздер арқылы шешілуі керек. Баку күш қолдану жолымен жүре алмайтынын түсінуі керек», - деді ол.

Франция, сонымен қатар Арменияның аумақтық тұтастығын қорғау жолында үн қосты. Сонымен, Франция Сыртқы істер министрлігі Сюник облысының Горис қаласында консулдық ашуға уәде берді. Бакуде Зангезур дәлізі дәл осы аймақ арқылы өтуі керек деп саналады. Сондай-ақ қазан айының басында Франция елшісі Оливье Декотиньи Арменияның шығыс аймақтарына барды.

«Бұл жерде мен егеменді ел Арменияның территорияларын Әзербайжан басып алуын жалғастырып жатқанына куә болдым», - деді ол Джермук қаласына сапары барысында.

Француз басшылығының әрбір үлкен мәлімдемесі мен символдық қимылы армян бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен жарияланып, түсіндіріледі. Бұл ретте жергілікті саясаткерлер ынтымақтастықты одан әрі кеңейту туралы дайындығын жасырмайды. Сонымен, армян парламентінің спикері Ален Симонян Франция армян халқының нақты одақтасы екенін айтты. Премьер-министр Никол Пашинян Ереванның Еуропалық Одаққа Еуропалық Одақ мүмкін деп санайтындай жақын болуға дайын екенін баса айтты.

Фото: Sputnik

Әзербайжанда, керісінше, бұл оқиғаларға наразы. Ел президенті Ильхам Әлиев қазан айының басында Испанияның Гранада қаласына барудан бас тартты. Онда Франция, Германия және ЕО басшылығының қатысуымен Пашинянмен кездесуі керек болған. APA Әзербайжан ақпарат агенттігінің хабарламасында Баку Франция қатысатын кез келген келіссөздер форматын қолайсыз деп санайтындығы айтылды.

Кейінірек Әлиев Парижді көптеген отарлық қылмыстар жасады деп айыптаған қатаң мәлімдеме жасады.

«Адамзаттың отаршылдық тарихындағы қанды қылмыстардың көпшілігін Франция жасаған. Жаппай өлтірудің ауқымы мен географиясы соншалықты кең, сондықтан оларды санау мүмкін емес. Марокко, Тунис, Мали, Джибути, Нигерия, Чад, Сенегал, Вьетнам, Комор аралдары, Гаити және басқа да елдер осы басқыншылықтың ауыр зардаптарын сезінуде», - деп атап өтті ол Бакуде өткен халықаралық конференцияда.

ПАРИЖ МӘСКЕУДІ ЫҒЫСТЫРА АЛА МА?

Францияның Закавказьедегі белсенділігі бірнеше фактормен түсіндіріледі. Бір жағынан, Францияда армян диаспорасының бірлігі мығым. Елде 500 мыңға жуық этникалық армян тұрады. Сонымен қатар Франция Африкадағы бұрынғы колонияларында ықпалын жоғалтуда. Парижде Ресейдің Қара континенттегі белсенділігі сәтсіздікке себеп болды деп көп айтылады. Мұндай жағдайда Ереванмен диалогты кеңейту реванштың бір түрі ретінде көрінеді.

Ресейлік сарапшылардың пікірінше, Франция Оңтүстік Кавказда Ресейді алмастыра алмайды.

«Ресей әскери базасы мен шекарашылары Арменияның қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Сонымен қатар Армения ЕАЭО құрамына кіреді. Сондықтан Ресейдің нарығына еркін қолжетімділік Арменияға өте тиімді. Ал Франция мұндай ештеңе ұсына алмайды. Менің ойымша, Париж Кавказда қалыптасқан жағдайды өзінің халықаралық беделін арттыру үшін пайдалануға тырысады. Ереван мен Париж символдық қимылдар мен мәлімдемелермен алмасуды жалғастырады. Бірақ одан басқа ештеңе жоқ», - деді Кавказ мәселелері және МГИМО аймақтық қауіпсіздік орталығының жетекші ғылыми қызметкері Николай Силаев «Известияға» берген сұхбатында.

Саясаттанушы Артур Атаев Франция Закавказье мәселелерін шешпейді деп санайды.

«Тиісті тарихи дәстүр де, саяси ерік те жоқ. Бірақ біз ЕО мен АҚШ біреудің күш-жігерін әлсіретуді көздейтінін жақсы білеміз. Менің ойымша, бұл жағдайда Париж Ресейдің аймақтағы ықпалын теңестіргісі келеді, сонымен қатар өзі үшін имидждік ұпай жинауға тырысады. Мұның бәрі шектеулі», - дейді ол.