Sarbaz.kz

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Euronews телеарнасына әлемдегі геосаяси мәселелерге, оларды шешу жолы, орта держава елдердің рөлі туралы сұхбат берді, деп хабарлайды Sarbaz.kz

Тоқаевтың айтуынша, күрделі геосаяси жағдайда, тұрақсыздық пен қақтығыстар жүріп жатқан заманауи әлемде көпжақты шешімдердің маңызы бірінші кезекте тұр. Еуропадағы, Таяу Шығыстағы және Африкадағы соғыстар адам өліміне әкеліп соғуда, ал климаттың өзгеруі миллиондаған адамдар үшін аштықты, қиындықты және амалсыздан қоныс аудару мәселесін күшейтіп отыр. Бұл дағдарыстар шешілмейтіндей болып көрінеді әрі олардың анық шешімі жоқ.

Сондай-ақ, жетекші әлемдік державалардың тиімді келісімге келе алмауына байланысты проблемалар шиеленісіп барады. Украинадағы соғыс дипломатиялық тығырыққа тірелді, Газадағы жағдай терең гуманитарлық дағдарысқа айналды және Үнді-Тынық мұхиты аймағындағы шиеленіс күшейіп барады. Оның үстіне БҰҰ сияқты халықаралық институттар әрекет ете алмай, салдарынан жаһандық консенсусқа келе алмай отыр, деді ол.

БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты мүшелері қолданатын вето құқығы көбінесе жаһандық дағдарыстар бойынша шешуші әрекеттерге кедергі келтіріп әрі ұжымдық күш-жігерден гөрі біржақтылықты көтермелейтін мәселеге әкеледі. Бұл жағдай халықаралық институттарға деген сенімге нұқсан келтіреді, деп есептейді Тоқаев.

Айтуынша, бұл тұрғыда Қазақстан сияқты орта держава елдер негізгі ойыншыларға айналып отыр. Олардың өз аймақтарында да, бүкіл әлемде де тұрақтылық, бейбітшілік пен дамуға үлес қосатын әлеуеті артып отыр.

«Алпауыт держава елдер күрделі саясатынан тайынбай отыр. Ал біздің икемділігіміз күрделі дипломатиялық жағдайлардан шығуға және ымыраға келу мен татуласуға жол ашуға мүмкіндік береді», - деді Тоқаев.

Президенттің айтуынша, Қазақстанның жаһандық ықпалы болмаса да, әлемдік аренаға елеулі ықпал ету үшін қажетті экономикалық қуат, әскери әлеует, ең бастысы, саяси ерік-жігері мен дипломатиялық шеберлігі бар. Орта державалар азық-түлік және энергетикалық қауіпсіздік, жасыл экономикаға көшу, ақпараттық технологияларды дамыту және жеткізу тізбегінің тұрақтылығы сияқты маңызды мәселелерді шеше алады.

Бұған қоса, орта державалар көпвекторлылықты сақтауға көбірек ұмтылады. Сол сияқты мұндай елдердің супердержавалардан айырмашылығы қиындықтарды шешудің жаһандық маңызды тетіктеріне сүйенеді, дейді Тоқаев.

Қазақстан үнемі көп факторлы тәсілге сүйеніп, халықаралық диалог пен бірлескен іс-қимылдар үшін жаңа форумдарға ұмтылып келеді. Ядролық қарусыздану және оны таратпау саласындағы дәйекті күш-жігерден басқа, Қазақстан жаһандық ауқымда техногендік пандемиялар мен биологиялық терроризмнен туындаған даулардың алдын алу мақсатында биологиялық қауіпсіздік мәселелерімен айналысатын жаңа көпжақты агенттік құруға белсенді түрде атсалысты.

«Жаһандық бірлікке апаратын жол бұрыннан сәтті жүріп келеді. Әлем бұрынғы келіспеушіліктерін еңсерді және оны дипломатия мен диалог арқылы қайтадан реттей алады», - деді Тоқаев.

Көпвекторлы жүйе қиын жағдайда тұрғанда, оны жандандыру үшін барлық өлшемдегі елдер – үлкен, орта және шағын елдер бірігіп жұмыс істеуі керек. Ірі державалар көпжақты үдеріске сенімсіздік танытып отыр. Ал шағын елдердің ықпалы жоқ болғандықтан, бұл күш-жігерді басқару орта державалардың иелігінде қалды, деді Президент.

«Қазақстан сияқты елдер әлемдік аренада қатардағы қатысушы ретінде ғана емес, жауапты менеджер рөлін көрсете отырып, жаңа күшпен алға қадам басуы керек. Осы маңызды кезеңде біз барлық халықаралық серіктестерімізді көпжақтылықты нығайту, бізді бүгінге дейін жеткізген жаһандық жүйені жандандыру және қайта инвестициялау үшін бірігуге шақырамыз. Біздің ұжымдық іс-әрекетіміз бүгінгі бейбіт заманды ғана емес, сонымен қатар гүлденген және үйлесімді әрі болашаққа деген адалдығымызды көрсетеді. Тапсырма ауыр, алайда табандылық, көшбасшылық және диалогқа деген мызғымас адалдық арқылы біз бүгінгі қиындықтарды ертеңгі жетістіктерге айналдыра аламыз. Көпжақты жаңару дәуіріне жол ашайық», - деді Тоқаев.