HRW: Ресей әскери күштері украиналықтарды соттан тыс өлім жазасына кескен

2023 жылдың желтоқсан айынан бері өз еркімен тұтқынға түсуге келіскен украиналық 15 әскери қызметкерді ресейлік әскерилер атып өлтірген. Бұл туралы Human Rights Watch (HRW) халықаралық құқық қорғау ұйымы мәлім етті, деп хабарлайды Sarbaz.kz тілшісі.

«Ресей Қарулы Күштері 2023 жылдың желтоқсан айының басынан бері тұтқынға түсуге тырысқан кем дегенде 15 украиндық сарбазды және тұтқынға алынған тағы алтауын өлтірген өлтіруі мүмкін», - делінген Human Rights Watch хабарламасында.

Құқық қорғаушылар мұндай оқиғалардың барлығын әскери қылмыс ретінде тергеу керектігін атап өтті.

«Ресейдің Украинаға басып кіруі басталғаннан бері Ресей Федерациясының Қарулы күштері көптеген ауыр әскери қылмыс жасады», - деді HRW директорының дағдарыстар мен қақтығыстар жөніндегі орынбасары Белкис Вилле. «Тұтқынға алынған және жараланған украиналық сарбаздарды соттан тыс өлім жазасына кесу немесе өлтіру масқара жағдай, бұл халықаралық құқықпен қатаң тыйым салынған».

HRW 2023 жылдың 2 және 27 желтоқсанында, сондай-ақ 2024 жылдың 25 ақпанында әлеуметтік желілерде жарияланған дрондық жазбаларды тексеру және талдау арқылы кем дегенде 12 әскери қызметкерді соттан тыс өлім жазасына кесудің үш жағдайын зерттеді.

«Бұл жағдайда сарбаздар тұтқынға түсу ниетін айқын көрсетті және олар одан кейін әскери қимылдарына қатыспағандықтан, «әскер сапынан шыққан» болып есептеледі. Халықаралық гуманитарлық құқыққа немесе соғыс заңдарына сәйкес, әрі қарай олар әскери күш қолданатын нысана болып саналмайды», - деді құқық қорғаушылар.

Қолда бар кадрлар негізінде HRW аталған үш оқиғаның екеуінің болған жерін анықтаған. Тұтқынға алынған украиналық әскерилерін өлім жазасына кесудің үшінші оқиғасының орнын анықтау бейнеде географиялық мәліметтердің болмауына байланысты мүмкін болмаған. Сонымен қатар HRW жазба жүргізіліп жатқан дронды қай тарап басқарғанын да анықтай алмады. Бұл туралы HRW баспасөз хабарламасында мәлім болды.

Ұйым зерттеген төртінші жағдай 19 ақпанда әлеуметтік желілерде пайда болған екі ресейлік сарбаздың тұтқынға түскен үш қарусыз украиндықты қалай өлтіргені көрсетілген бейнежазбаға қатысты болып отыр. Бұл жазбаны жариялаған қолданушы қылмыстың болған жерін көрсетті. Алайда HRW ектерді тәуелсіз көздерден тексере алмады.

бесінші жағдайды зерттеу кезінде 18 ақпанда Telegram арнада жарияланған украиналық әскери қызметкермен сұхбатқа, сондай-ақ құрбандардың бірінің отбасы мүшелерімен сұхбатты қоса алғанда, бұқаралық ақпарат құралдарының егжей-тегжейлі материалдарына сүйенді.

«Алынған ақпарат оқиға кезінде алты сарбаздың өлім жазасына кесілгенін көрсетеді. Бірақ болған оқиғаның мән-жайы онша айқын емес», - делінген құқық қорғау ұйымының баспасөз хабарламасында.

25 ақпанда болған бес оқиғаның бірінде интернетте, соның ішінде Х әлеуметтік желісінде кеңінен таралған дрондағы верификацияланған бейнежазбада кем дегенде жеті украиндық сарбаздың екі алаңқай арасындағы ағаштардың арасында орналасқан блиндаждан шығып бара жатқанын көруге болады. Олар оқ өтпейтін бронды жилеттерді, арасында бір сарбаз каскасын шешеді де, барлығы бастарын төмен қаратып, жерге жатады. Сол кезде бес ресейлік әскери қызметші оларға қару бағыттаған.

«Содан кейін үш ресейлік сарбаз арт жақтан, қалғандары екі жақтан украиндық сарбаздарға оқ жаудырады», - деп жағдайды сипаттады HRW өкілі.

Құқық қорғаушылар Ресей Федерациясының Қарулы күштерінің қызметкерлерін қолдарында және аяқтарында болған қызыл таңғыштар арқылы анықтады.

Атыс Донецк облысының Ивановское ауылында болған. Бұл орынды бастапқыда EjShahid атауын пайдаланатын GeoConfirmed ұйымының еріктісі анықтағаны, содан кейін Human Rights Watch тергеушілері растағаны нақтыланды.

2023 жылы наурызда БҰҰ-ның Украинадағы адам құқықтарының сақталуын бақылау жөніндегі миссиясы жариялаған баяндамада Ресейдің көрші мемлекетке толық басып кіруінің алғашқы жылында Ресей Федерациясы Қарулы күштерінің қызметкерлері, сондай-ақ «Вагнер» жалдамалы әскерлері украин әскери тұтқындарын соттан тыс 15 өлім жазасына кесілгені айтылған.

«Кейінірек БҰҰ-ның 2023 жылғы ақпан-шілде айларындағы есебінде Украинаның алты әскери тұтқынының соттан тыс өлім жазасы құжатталған», - деп еске алады HRW.

2024 жылдың наурыз айында жарияланған және алдыңғы үш айды қамтитын келесі баяндамада тұтқынға алынған кем дегенде 32 сарбазды немесе hors de combat мәртебесі бар адамдарды өлтірудің 12 эпизоды анықталды. БҰҰ тәуелсіз дереккөздерден соңғы үш қылмысқа қатысты растау алды, олардың құрбандары Украинаның жеті сарбазы болған.

22 сәуірде HRW халықаралық құқық қорғау ұйымы Ресей Федерациясының Қорғаныс министрі Сергей Шойгуға осы жағдайларға түсініктеме беру туралы хат жолдады. Сондай-ақ Ресейдің Қарулы күштері тапсырылған украин әскерилерін тұтқынға алудың орнына оларды өлтіру туралы бұйрық алды ма, жоқ па, соған сұрау салды. Бірақ бұл сұрауға жауап болған жоқ.

9 сәуірде Украинаның Бас Прокурорының кеңсесінде қарулы қақтығыс жағдайында жасалған қылмыстарға қарсы іс-қимыл департаментінің басшысы Юрий Белоусов Ресей әскери күштері өлтірген 54 украин әскери тұтқыны туралы ақпарат бар екенін айтты.